Βάθος πεδίου: Οδηγός για αρχάριους

Όταν ο Ansel Adams κυκλοφόρησε τις πρώτες του φωτογραφίες του Yosemite, εξέπληξε το κοινό με την εστίασή του. Προς έκπληξη όλων, τα μακρινά βουνά στις φωτογραφίες του ήταν εξίσου ευκρινή με τα δέντρα μπροστά του. Τη δεκαετία του 1930, είχε κάνει κάτι τόσο ριζοσπαστικό αλλά και απλό, χρησιμοποίησε ένα μεγάλο βάθος πεδίου.

Σήμερα, η ευκρίνεια στην φωτογραφία είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, 
και παρακολουθούμε στην καλλιτεχνική τάση της μη εφαρμογής εστίασης 
στην φωτογραφία.

Παρόλο που τα περισσότερα smartphones δεν μπορούν να έχουν μικρό βάθος 
πεδίου, υπάρχουν εφαρμογές και φίλτρα φωτογραφιών που μιμούνται περιοχές 
χωρίς εστίαση (μπόκε – bokeh).

Είτε είσαι επαγγελματίας είτε είσαι αρχάριος (ή και τα δύο), το βάθος 
πεδίου μπορεί να σε βοηθήσει να βελτιώσεις τη δημιουργικότητα σου. 
Σε κλάσμα του δευτερολέπτου, μπορεί να μετατρέψει τις φωτογραφίες σου 
από ονειρικές σε ρεαλιστικές ή το αντίθετο. 

Παρακάτω είναι όλα όσα πρέπει να γνωρίζεις σχετικά με τον έλεγχο του 
βάθους πεδίου.

Τι σημαίνει βάθος πεδίου

Το βάθος πεδίου στην φωτογραφία αναφέρεται στο επίπεδο εστίασης σε ολόκληρη 
την εικόνα. Ένα μικρό βάθος πεδίου σημαίνει ότι μόνο ένα μικρό μέρος της 
φωτογραφίας σου θα είναι στο επίκεντρο, μερικές φορές μικρότερο από ένα 
εκατοστό. Ένα μεγάλο βάθος πεδίου είναι το αντίθετο: τα περισσότερα σημεία 
της φωτογραφίας είναι ευκρινή.

Γιατί πρέπει να καταλάβεις το βάθος πεδίου 

Το μικρό βάθος πεδίου τραβάει τα βλέμματα σε ορισμένα στοιχεία της 
σύνθεσής που εσύ επιλέγεις.Λειτουργεί καλά στην απαλότητα (φλουτάρισμα) 
του φόντου (bokeh). Από την άλλη πλευρά, μπορεί να θέλεις να δείξεις 
λεπτομέρειες σε όλη την εικόνα.Για παράδειγμα, ένα τοπίο με ένα μοντέλο 
μπροστά και τα βουνά στο βάθος, θα πρέπει να ξέρεις πώς να χειριστείς 
το βάθος του πεδίου, ώστε να υπάρχει ευκρίνεια στο προσκήνιο, το φόντο 
και ενδιάμεσα.

Επειδή παίζει μεγάλο ρόλο στο βάθος πεδίου η ρύθμιση του διαφράγματος, 
είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξοικειωθείς με αυτό.

Βάθους πεδίου με διάφραγμα

Η διάμετρος του διαφράγματος επηρεάζει άμεσα το επίπεδο εστίασης στην 
εικόνα σας. Όσο μεγαλύτερο είναι το άνοιγμά (δηλαδή, όσο μικρότερος 
είναι ο αριθμός f), τόσο πιο μικρό θα είναι το βάθος πεδίου. Ένα μικρό 
βάθος πεδίου είναι συνήθως περίπου διάφραγμα f / 5,6 ή χαμηλότερο. 
Ο αριθμός f / 1.2 πχ είναι εξαιρετικά μικρός. Πιθανότατα θα πάλευες να 
κάνεις τα μάτια και τη μύτη ενός προσώπου να φαίνονται με ευκρίνεια 
ταυτόχρονα στην φωτογραφία. 

Αυτό σημαίνει ότι όσο μικρότερο είναι το άνοιγμα διαφράγματος(και όσο 
μεγαλύτερο το f) και τόσο μεγαλύτερο είναι το βάθος του πεδίου. 
Ο αριθμός διαφράγματος πχ f / 11 ή και πιο μεγάλος θα δώσει ως 
αποτελέσματα το μεγαλύτερο βάθους πεδίου. Ένας αριθμός όπως το f / 32 
θα ήταν ένα εξαιρετικά μικρό άνοιγμα, οπότε και μεγάλο βάθος πεδίου.

Απόσταση και βάθος πεδίου

Η απόσταση είναι ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει το βάθος 
του πεδίου. Όσο πιο κοντά βρίσκεσαι στο θέμα σου, τόσο πιο μικρό θα 
είναι το βάθος του πεδίου. Οπότε προσπαθώντας να ισορροπήσεις μια 
έκθεση στο επίπεδο που επιθυμείς, μπορείς να μετακινηθείς πιο κοντά ή 
πιο μακριά από το θέμα σου για να αλλάξεις το βάθος πεδίου χωρίς να 
αλλάξεις το διάφραγμα.

Εστιακό μήκος και βάθος πεδίου 

Αυτή είναι ακόμα μια επιλογή σχετικά με το βάθος πεδίου που επιθυμείς 
χωρίς να αλλάξεις f – stop. Η χρήση μεγαλύτερου εστιακού μήκους πχ 
τηλεφακός (εστιακά μήκη από 70mm έως 300mm ή περισσότερα) αποδίδει 
μικρό βάθος πεδίου. Αντίθετα, μπορείς να επιλέξεις μικρότερο εστιακό 
μήκος υπερευρυγώνιο και fisheye (εστιακή απόσταση 8mm έως 24mm) οι 
οποίοι αποδίδουν μεγάλο βάθος πεδίου.  

Ένας φακός 50mm θεωρείται γενικά πιο κοντά στο οπτικό πεδίο του 
ανθρώπινου ματιού (σε συνδυασμό πάντα με τον αισθητήρα της κάμερας). 

Προτείνω λοιπόν να χρησιμοποιήσεις αυτόν τον φακό κατά κανόνα 
προσδιορίζοντας το εστιακό μήκος με το οποίο θα διαχειριστείς το βάθος 
του πεδίου.

Πρέπει να έχεις κατά νου ότι αν αποφασίσεις να αλλάξεις το βάθος πεδίου 
ρυθμίζοντας το διάφραγμα θα επηρεάσει την ποσότητα φωτός στην 
φωτογραφία, ίσως χρειάζονται εξίσου αλλαγές στην ταχύτητα κλείστρου 
ή / και στο ISO, με αυτό τον τρόπο μπορεί να δημιουργηθεί θόρυβος 
(κόκκος) ή κίνηση (blur). 

Να είσαι έτοιμος για συμβιβασμό στην απόδοση, 
ανάλογα πάντα την λήψη. 
Αλλά να πειραματιστείς! 
Καμιά φορά η επεξεργασία αργότερα αποδίδει. 

Μεγαλύτερη ευελιξία για επιτυχές αποτέλεσμα δίνουν η απόσταση και ο 
φακός(σε συνδυασμό με το άνοιγμα του διαφράγματος). 

Πότε να έχω μικρό βάθος πεδίου

Ένα μικρό βάθος πεδίου είναι όμορφο γενικά, αλλά το σύνηθες είναι να 
χρησιμοποιείται σε πορτραίτα με επίκεντρο το πρόσωπο και φλουταρισμένα 
τα υπόλοιπα σημεία που αποσπούν την προσοχή. Δίνει ευκρίνεια στο θέμα. 
Σε μια τέτοια φωτογράφιση εννοείται ότι θέλουμε τα σημεία στα οποία 
δίνουμε έμφαση στο ίδιο ή σχεδόν στο ίδιο επίπεδο. 

Πότε να έχω μεγάλο βάθος πεδίου 

Ένα μεγάλο βάθος πεδίου είναι η καλύτερη επιλογή όταν έχεις πολλά 
σημαντικά στοιχεία σε διαφορετικά επίπεδα. Συνήθως τοπία, landscape 
φωτογραφίσεις, το θέμα ως σύνολο δηλαδή.

Όσο περνάει ο καιρός και συνεχίσεις να ψάχνεσαι θα δεις ότι με την 
πρώτη ματιά θα είσαι σε θέση να καταλάβεις σε ποια απόσταση και με 
ποια ρύθμιση θα πάρεις το αποτέλεσμα που θες.

Μπορείς πάντα να ξεκινήσεις αλλάζοντας μόνο το διάφραγμα σου. Καθώς 
καταλαβαίνεις αυτήν τη μέθοδο, προχώρησε σε άλλες μεθόδους αλλαγής 
βάθους πεδίου. 

Μπορεί το βάθος πεδίου να εστιάσει τα πάντα; 

Η απάντηση είναι ναι (θεωρητικά). Σίγουρα μπορείς να εστιάσεις τα 
πάντα επιλέγοντας έναν μεγάλο αριθμό f stop, ένα μικρό εστιακό μήκος 
και τοποθετώντας την κάμερα σε λογική απόσταση από όλα τα στοιχεία 
της εικόνας σου.

Το να αλλάξεις το βάθος πεδίου είναι ένας από τους πιο άμεσους τρόπους 
για να επηρεάσεις τη φωτογραφία σου αισθητικά και καλλιτεχνικά και 
ευτυχώς, είναι επίσης μια από τις ευκολότερες τεχνικές προς μάθηση. 

Συνέχισε να δοκιμάζεις και να ανακαλύπτεις!

 

Διαφραγμα

Η φωτεινοτητα ενός ειδωλου καθοριζεται από δυο παραγοντες: 

1. Την διαμετρο της φωτεινης δεσμης (διαφραγμα) που μπαινει μεσα στον φακο μας και
2. Την εστιακη αποσταση την αποσταση δηλαδη αναμεσα στον φακο μας και την επιφανεια του φιλμ μας ή του αισθητηρα της ψηφιακης μας μηχανης.

Το διαφραγμα είναι ενσωματωμενο σε κάθε φακο και εχει  την μορφη οπης.

Αυτή την οπη εμεις εχουμε την δυνατοτητα να την ελεγξουμε (ανοιγωντας την η κλεινοντας την αντιστοιχα)  και με αυτόν τον τροπο καθοριζουμε την διαμετρο της οποτε καθοριζουμε και την ποσοτητα φωτος που επιτρεπουμε να εισχωρησει μεσα στον φακο μας.

Το διαφραγμα συμβολιζεται με τον αριθμο f.

Η κλιμακα του αριθμου f χρειαζεται ώστε ο ελεγχος της φωτεινοτητας να εχει πρακτικη σημασια οποτε παρακατω βλεπουμε τα πιο συνηθη διαφραγματα, κάθε ένα από αυτα  οριζεται ως ένα στοπ.

f/1 – f/1.4 – f/2 – f/2,8 – f/4 – f/5.6 – f/8 – f/11 – f/16 – f/22 – f/32

Όσο μεγαλωνει ο αριθμος f τοσο μικραινει η διαμετρος της φωτεινης δεσμης που λαμβανει ο φακος μας.

Βλ. σχημα.

 

Πριν βγαλουμε μια φωτογραφια εστιαζουμε.

Ο φακος μας μπορει να εστιασει απολυτα και καθαρα μονο σε ένα σημειο ανα ληψη, τα πιο κοντινα και τα πιο μακρινα σημεια που μπορουν να καταγραφουν καθαρα με μια ρυθμιση εστιασης ονομαζεται βαθος πεδιου.

Ετσι το βαθος πεδιου μας είναι ειτε μεγαλο ειτε μικρο.

Όπου μεγαλο βαθος πεδιου εννοουμε πως φαινεται μια σχεδον καθαρη εστιαση (νετ) σε ολη την φωτογραφια μας και οπου μικρο βαθος πεδιου εννοουμε πως τα κοντινα σημεια και τα μακρινα σημεια αναμεσα από το εστιασμενο θεμα μας θα είναι θαμπα (φλου).

Για να κατανοησουμε καλυτερα θα μας βοηθησει το κατωθι παραδειγμα.

Στο παραπανω σχημα* λοιπον εχουμε ένα παραδειγμα που θα μας βοηθησει να βρουμε το βαθος πεδιου με τρια διαφορετικα διαφραγματα.

Ας υποθεσουμε λοιπον πως στον πρωτο μας φακο με f/2 (μεγαλο διαφραγμα) εστιαζουμε το θεμα μας το οποιο βρισκεται στην αποσταση των 3m, παρατηρουμε λοιπον πως το βαθος πεδιου του είναι μικρο, δηλαδη βρισκεται αναμεσα στα 2,7m και 3,5m. Στον επομενο φακο μας με διαφραγμα f/5.6 (μικροτερο διαφραγμα) το βαθος πεδιου μεγαλωνει και καλυπτει από 2,4m εως 4m και αντιστοιχα στον τριτο φακο μας με διαφραγμα f/16 μεγαλωνει ακομα περισσοτερο το βαθος πεδιου και καλυπτει αποσταση από 1,8m εως 6,1m.

Παρακατω βλεπουμε το ιδιο θεμα με διαφορετικο βαθος πεδιου αναλογα το διαφραγμα.

*Πηγες παραδειγματων: Βιβλιο του Φωτογραφου John Hedgecoe (Μωρεσοπουλος/Φωτογραφια)