Κανόνες Φωτογραφίας: Πότε να τους Ακολουθείς και Πότε να τους Σπας για να Δημιουργήσεις Αριστουργήματα

Η φωτογραφία, όπως κάθε μορφή τέχνης, είναι γεμάτη κανόνες: κανόνες σύνθεσης, φωτισμού, εστίασης, επεξεργασίας και ακόμα και εκτύπωσης. Οι κανόνες αυτοί υπάρχουν για έναν λόγο:  βοηθούν τον φωτογράφο να αποκτήσει δομή, να μάθει να ελέγχει το φως και να αφηγείται ιστορίες με εικόνες.

Όμως, υπάρχει ένα σημαντικό ερώτημα που κάθε φωτογράφος πρέπει να απαντήσει στον εαυτό του:
Πόσο πρέπει να τους ακολουθώ και πότε πρέπει να τους “σπάσω”;

Ας δούμε αναλυτικά γιατί οι κανόνες είναι σημαντικοί αλλά και γιατί, κάποια στιγμή, πρέπει να τους ξεπεράσεις για να βρεις τη δική σου φωνή στη φωτογραφία.

Josef Koudelka / Magnum Photos: CZECHOSLOVAKIA. Slovakia. Zehra. 1967. Gypsies.

1. Οι Κανόνες ως Εργαλείο Μάθησης

Όταν ξεκινάς το ταξίδι σου στη φωτογραφία, οι κανόνες είναι απαραίτητοι. Είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεις την τεχνική σου.

Ο Κανόνας των Τρίτων σε βοηθά να κατανοήσεις πού να τοποθετείς το θέμα.
Η σωστή εστίαση σε μαθαίνει να κατευθύνεις το βλέμμα του θεατή.
Ο έλεγχος του φωτός σε διδάσκει να παίζεις με τις σκιές και τα highlights.

Οι περισσότεροι σπουδαίοι φωτογράφοι ξεκίνησαν ακολουθώντας αυτούς τους κανόνες πιστά. Είναι το πρώτο στάδιο μάθησης, και είναι απολύτως απαραίτητο για να αποκτήσεις τεχνική αρτιότητα.

2. Όταν οι Κανόνες Γίνονται Φυλακή

Η αυστηρή προσκόλληση στους κανόνες, όμως, μπορεί να οδηγήσει σε απουσία δημιουργικότητας. Η φωτογραφία δεν είναι μόνο τεχνική· είναι κυρίως έκφραση, συναίσθημα και αφήγηση ιστοριών.

Το παράδειγμα του Josef Koudelka
Ο διάσημος φωτογράφος Josef Koudelka, γνωστός για τις εικόνες του γύρω από τη ζωή των Ρομά και την εξορία, συχνά έσπαγε όλους τους “κανόνες”.

• Χρησιμοποιούσε ευρυγώνιους φακούς που παραμόρφωναν πρόσωπα.
• Τοποθετούσε τα θέματα του εκτός κέντρου, αγνοώντας τον κανόνα των τρίτων.

• Οι εικόνες του ήταν “ανυπόστατες” με τα κλασικά δεδομένα, αλλά αυθεντικές, γεμάτες ένταση και ζωή.

Αυτό ακριβώς είναι το νόημα: οι κανόνες υπάρχουν για να τους μάθεις – και στη συνέχεια να τους σπάσεις όταν θέλεις να πεις κάτι δικό σου.

3. Πώς να Βρεις τη Δική σου Φωνή Σπάζοντας Κανόνες

Κατανόησε πρώτα τους κανόνες πριν τους αγνοήσεις

Δεν μπορείς να σπάσεις κάτι που δεν ξέρεις πώς λειτουργεί. Μάθε τους σωστά για να ξέρεις πότε και γιατί να τους παραβείς.

Πειραματίσου συνειδητά

• Δοκίμασε περίεργες γωνίες λήψης.
• Παίξε με την εσκεμμένη θόλωση (motion blur) για να δώσεις αίσθηση κίνησης.

• Δοκίμασε υπερβολικό κοντράστ ή έντονα κορεσμένα χρώματα για να δημιουργήσεις ένταση.

Εστίασε στο Συναίσθημα, Όχι στην Τελειότητα

Μια “τεχνικά άρτια” φωτογραφία μπορεί να είναι βαρετή. Αντίθετα, μια φωτογραφία με “λάθη” αλλά γεμάτη συναίσθημα, μπορεί να αγγίξει τον θεατή πολύ περισσότερο.

4. Παραδείγματα Σπασίματος Κανόνων που Έγραψαν Ιστορία

• Henri Cartier-Bresson: Έσπαγε το κλασικό framing για να αποτυπώσει τη “decisive moment”.
• Daido Moriyama: Σκόπιμα θολές και “βρώμικες” ασπρόμαυρες φωτογραφίες, που όμως μετέφεραν τη ζωή στους δρόμους του Τόκιο.

• Nan Goldin: Εντελώς ωμές και προσωπικές εικόνες που καταγράφουν αληθινές στιγμές χωρίς να τηρούν κανένα κανόνα φωτισμού.

Γιατί Πρέπει να Σπάσεις Κανόνες – Αλλά με Σκοπό

Οι κανόνες είναι ένα σημείο εκκίνησης, όχι ο τελικός προορισμός. Αν τους ακολουθείς τυφλά, καταλήγεις σε προβλέψιμες εικόνες. Αν τους σπάσεις χωρίς λόγο, δημιουργείς απλώς χάος.

Το μυστικό είναι να τους παραβιάζεις συνειδητά, όταν αυτό εξυπηρετεί την ιστορία που θέλεις να πεις.

Η φωτογραφία είναι ισορροπία ανάμεσα στην τεχνική πειθαρχία και την καλλιτεχνική ελευθερία.
Μάθε τους κανόνες, χρησιμοποίησέ τους για να χτίσεις γερά θεμέλια και, όταν είσαι έτοιμος, τόλμησε να τους παραβείς. Εκεί κρύβεται η προσωπική σου φωνή και εκεί γεννιούνται οι εικόνες που ξεχωρίζουν.

Εσύ; Πότε ήταν η τελευταία φορά που “έσπασες” έναν κανόνα και ένιωσες ότι δημιούργησες κάτι πραγματικά δικό σου;

Φωτογραφία δρόμου και ηθική

Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια σίγουρα έχω καταλήξει ότι η φωτογραφία δρόμου είναι η πιο 
γοητευτική. 
Είσαι μέσα στο παιχνίδι της καθημερινότητας και αλληλεπιδράς με τους ανθρώπους 
ατομικά ή σαν σύνολο σε μια κοινωνία, παρακολουθείς, απορείς, αντιδράς μέσα ακριβώς 
από το κάδρο σου και αυτό το βλέπω συναρπαστικό.
Γενικότερα μου λείπει η τόλμη η οποία είναι απαραίτητη και το δουλεύω, αλλά ο λόγος 
που διστάζω είναι εξακριβωμένα γιατί θέλω να είμαι μέρος του περιβάλλοντος και των 
ανθρώπων και όχι απλώς να εισβάλλω κλέβοντας έντρομα βλέμματα, αυτή η κατάσταση 
περισσότερο τρομάζει εμένα! 
Εδώ θα πρέπει να ξεκαθαρίσω κάτι, όπως και πιο πριν ανέφερα λατρεύω την φωτογραφία 
δρόμου, όλη η παραπάνω εισαγωγή αλλά και τα επόμενα που θα διαβάσεις είναι ο δικός 
μου τρόπος προσέγγισης και λειτουργίας. Κάθε προσέγγιση είναι δεκτή και λαμβάνει 
την ανάλογη κριτική της από διάφορους ανθρώπους.
Ας συνεχίσουμε λοιπόν.
Έτσι κι αλλιώς η φωτογραφία δρόμου είναι δύσκολη, θέλει χρόνο, αντίληψη, ένστικτο, 
εγρήγορση και τύχη, ο συνδυασμός δε όλων αυτών είναι εκρηκτικός.
Από εκεί και πέρα αναλόγως των επιλογών μπορεί να μετατραπεί απλά σε κακή φωτογραφία 
ή ακόμη χειρότερα σε εκμετάλλευση και θα σας δείξω τι εννοώ…

ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ
Η παρακάτω φωτογραφία αν δεν είσαι φωτορεπόρτερ και δεν προσπαθείς να καταγράψεις 
ένα γεγονός για να το κάνεις γνωστό και να αφυπνίσεις είναι απαγορευτική για μένα. 

Πχ Δεν υπάρχει κανείς καλλιτεχνικός λόγος να αποτυπώσεις απλά έναν άστεγο που 
κοιμάται και να τον ανεβάσεις σε κοινωνικά δίκτυα.
Δεν υπάρχει αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του. Δεν υπάρχει αντίδραση, δεν υπάρχει 
δράση. Τον ενοχλείς και τον εκθέτεις προς βρώσιν αδηφάγων βλεμμάτων σε μια απρόσωπη 
πλατφόρμα που τα πάντα γίνονται βάση αλγορίθμων και σκοπιμοτήτων. Και το κυριότερο 
δεν γίνεσαι καλύτερος φωτογράφος έτσι. 
Αν έχεις παρατηρήσει μεγάλη φωτογράφοι που ασχολήθηκαν με την φωτογραφία δρόμου 
χρησιμοποιούσαν φακό 35mm, αυτό δείχνει καθαρά ότι δεν κρύβονταν, η ματιά τους δεν 
ήταν κλεφτή, αλλά παρατηρητική. Ήταν ακριβώς μέσα στο κάδρο και επιδρούσαν στις 
αντιδράσεις ακριβώς γιατί η παρουσία τους ήταν φανερή. Η δουλειά μας δεν είναι να 
κρυβόμαστε περιμένοντας την στιγμή, ίσα ίσα που η παρουσία μας δημιουργεί άμεσα 
στιγμές και αντιδράσεις. Περιβάλλον δεν είναι μόνο το κάδρο μας, η επέκταση του 
περιβάλλοντος που δημιουργούμε συχνά είναι και η χρυσή τομή της στιγμής που ψάχνουμε 
στην φωτογραφία δρόμου.



Καταπληκτική προσέγγιση και δημιουργία από τον μεγάλο φωτογράφο William Klein

Η ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ – ΘΡΑΣΟΣ
Όλα τα προηγούμενα δεν πρέπει να μας οδηγήσουν στην άλλη πλευρά, δλδ στο ωμό θράσος, 
πχ στα καλά καθούμενα να εισβάλλουμε εκούσια σε έναν περαστικό και να του κοτσάρουμε 
την κάμερα μας για να τον αιφνιδιάσουμε και να του αποσπάσουμε βίαια αντίδραση! 
Αλλά απλά το αναφέρω γιατί έχουνε δει πολλά τα μάτια μου. Μια αντίδραση έντρομου 
ανθρώπου από μια κίνηση που έχουμε κάνει εμείς, δεν μας κάνει καλούς φωτογράφους, 
μας κάνει εισβολείς, άσε που το τελικό αποτέλεσμα είναι απλά μια φούσκα που 
ξεφουσκώνει άμεσα στους θεατές. 

Και πάλι θα το πω, Κάθε προσέγγιση είναι δεκτή και λαμβάνει την ανάλογη κριτική της 
από διάφορους ανθρώπους.
Σε αυτόν τον χώρο, άφησα την δική μου κριτική.

Παραπάνω από ευπρόσδεκτη είναι και η δική σου άποψη.

Καλές λήψεις!!!!!!!!!!!!

 

Κανόνας των τρίτων

Ο κανόνας αυτός αφορά την σύνθεση του καρέ μας.

Η υλοποίηση έχει ως εξής.

Σηκώνοντας την κάμερα μας και βλέποντας το καρέ μας πρέπει να φανταστούμε ότι η εικόνα μας χωρίζετε σε εννέα ίσα τετραγωνάκια, φανταζόμαστε λοιπόν δύο ισαπέχουσες κάθετες γραμμές και δύο αντίστοιχα ισαπέχουσες οριζόντιες.

Τα πιο σωστά βάση του κανόνα σημεία στα οποία πρέπει να τοποθετούμε το θέμα ή τα θέματα μας είναι κατά μήκος αυτών των γραμμών ή στις διασταυρώσεις τους.

Βάση του κανόνα πάντα, με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε περισσότερη ένταση και πιο δυνατή σύνθεση.

Αλλά ας το δούμε.

Φανταστείτε ότι αυτό είναι το καρέ σας και ότι η καλύτερη τοποθεσία για να τοποθετήσετε το θέμα ή τα θέματα σας είναι κατά μήκος των γραμμών ή μέσα στις κόκκινες κουκίδες.

Αλλά ας δούμε μια σύνθεση στην πράξη:

Σίγουρα το αποτέλεσμα είναι έντονο και δυνατό.

 

 

Σκέψεις:

Σίγουρα οι κανόνες είναι για να παραβιάζονται…

Φρόνιμο όμως είναι να τους γνωρίζουμε και όποια σύνθεση επιλέξουμε να την επιλέξουμε συνειδητά..

 

Καλές λήψεις!